Tranh chấp thương mại là một trong những loại tranh chấp phổ biến và thường xuyên diễn ra trong hoạt động của nền kinh tế thị trường. Hiện nay, tranh chấp thương mại được giải quyết bằng các phương thức: thương lượng, hòa giải, tòa án và trọng tài thương mại. Nhằm giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về vấn để này, sau đây Luật An Trí Việt xin gửi đến bài viết Các hình thức giải quyết tranh chấp về kinh doanh thương mại.
Giải quyết tranh chấp bằng thương lượng
Thương lượng là phương thức giải quyết tranh chấp thông qua việc các bên tranh chấp cùng nhau bàn bạc, tự dàn xếp, tháo gỡ những bất đồng phát sinh để loại bỏ tranh chấp mà không cần có sự trợ giúp hay phán quyết của bất kì bên thứ ba nào.
Phương thức giải quyết tranh chấp này được thực hiện bởi cơ chế giải quyết nội bộ (cơ chế tự giải quyết) thông qua việc các bên tranh chấp gặp nhau bàn bạc, thỏa thuận để tự giải quyết những bất đồng phát sinh mà không cần có sự hiện diện của bên thứ ba để trợ giúp hay ra phán quyết. Quá trình thương lượng giữa các bên cũng không chịu sự ràng buộc của bất kì nguyên tắc pháp lý hay những quy định mang tính khuôn mẫu nào của pháp luật về thủ tục giải quyết tranh chấp.
Phương thức giải quyết tranh chấp này thường được giới thương nhân lựa chọn, bởi sự đơn giản của phương thức thực hiện, ít tốn kém, lại không bị ràng buộc bởi những thủ tục pháp lý phức tạp; uy tín cũng như bí mật trong kinh doanh được bảo đảm tối đa và mức độ phương hại đến mối quan hệ hợp tác giữa các bên cũng thấp, thậm chí còn tăng cường sự hiểu biết và hợp tác lẫn nhau sau khi thương lượng thành công. Tuy nhiên, việc thực thi kết quả thương lượng hoàn toàn phụ thuộc vào sự tự nguyện của mỗi bên tranh chấp mà không có bất kì cơ chế pháp lý nào đảm bảo việc thực thi đối với các bên trong quá trình thương lượng.
Giải quyết tranh chấp bằng hòa giải
Hòa giải thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp thương mại do các bên thỏa thuận và được hòa giải viên thương mại làm trung gian hòa giải hỗ trợ giải quyết tranh chấp.
Nguyên tắc giải quyết tranh chấp bằng hòa giải thương mại:
- Các bên tranh chấp tham gia hòa giải hoàn toàn tự nguyện và bình đẳng về quyền và nghĩa vụ.
- Các thông tin liên quan đến vụ việc hòa giải phải được giữ bí mật, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận bằng văn bản hoặc pháp luật có quy định khác.
- Nội dung thỏa thuận hòa giải không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội, không nhằm trốn tránh nghĩa vụ, không xâm phạm quyền của bên thứ ba.
Cũng giống như thương lượng, quá trình hòa giải các bên tranh chấp không chịu sự chi phối bởi các quy định có tính khuôn mẫu, bắt buộc của pháp luật về thủ tục hòa giải. Các bên có quyền lựa chọn Quy tắc hòa giải của tổ chức hòa giải thương mại để tiến hành hòa giải hoặc tự thỏa thuận trình tự, thủ tục hòa giải. Trường hợp các bên không có thỏa thuận về trình tự, thủ tục hòa giải thì hòa giải viên thương mại tiến hành hòa giải theo trình tự, thủ tục mà hòa giải viên thương mại thấy phù hợp với tình tiết vụ việc, nguyện vọng của các bên và được các bên chấp thuận. Kết quả hòa giải thành được thực thi cũng hoàn toàn phụ thuộc vào sự tự nguyện của các bên tranh chấp mà không có bất kỳ cơ chế pháp lý nào đảm bảo thi hành những cam kết của các bên trong quá trình hòa giải.
Giải quyết tranh chấp bằng Tòa án
Giải quyết tranh chấp thương mại tại Tòa án là phương thức giải quyết tranh chấp thương mại tại cơ quan xét xử nhân danh quyền lực nhà nước được tòa án thực hiện theo một trình tự, thủ tục nghiêm ngặt, chặt chẽ. Các phán quyết có hiệu lực của tòa án được đảm bảo thi hành bằng sức mạnh cưỡng chế nhà nước.
Căn cứ theo quy định tại Điều 30 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, những tranh chấp về kinh doanh, thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án bao gồm:
- Tranh chấp phát sinh trong hoạt động kinh doanh, thương mại giữa cá nhân, tổ chức có đăng ký kinh doanh với nhau và đều có mục đích lợi nhuận.
- Tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ giữa cá nhân, tổ chức với nhau và đều có mục đích lợi nhuận.
- Tranh chấp giữa người chưa phải là thành viên công ty nhưng có giao dịch về chuyển nhượng phần vốn góp với công ty, thành viên công ty.
- Tranh chấp giữa công ty với các thành viên của công ty; tranh chấp giữa công ty với người quản lý trong công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc thành viên Hội đồng quản trị, giám đốc, tổng giám đốc trong công ty cổ phần, giữa các thành viên của công ty với nhau liên quan đến việc thành lập, hoạt động, giải thể, sáp nhập, hợp nhất, chia, tách, bàn giao tài sản của công ty, chuyển đổi hình thức tổ chức của công ty.
- Các tranh chấp khác về kinh doanh, thương mại, trừ trường hợp thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan, tổ chức khác theo quy định của pháp luật.
Thời hiệu khởi kiện áp dụng đối với các tranh chấp thương mại là 02 năm, kể từ thời điểm quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm, trừ trường hợp sau khi bị khiếu nại, thương nhân kinh doanh dịch vụ logistics không nhận được thông báo về việc bị kiện tại Trọng tài hoặc Tòa án trong thời hạn chín tháng, kể từ ngày giao hàng.
Phương thức giải quyết tranh chấp này có ưu điểm là các phán quyết của Tòa án có giá trị thi hành cao vì được đảm bảo bằng sức mạnh cưỡng chế nhà nước. Tuy nhiên, phương thức này được thực hiện theo một trình tự, thủ tục nghiêm ngặt, chặt chẽ vì vậy sẽ thiếu linh hoạt; phán quyết của Tòa có thể bị kháng cáo, kháng nghị dẫn đến thời gian tranh chấp kéo dài; việc xét xử công khai không phù hợp với hoạt động kinh doanh thương mại vì dễ ảnh hưởng đến bí mật kinh doanh cũng như uy tín của doanh nghiệp.
Giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thương mại
Giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài thương mại là phương thức giải quyết thông qua hoạt động của trọng tài viên với tư cách là bên thứ ba độc lập nhằm chấm dứt các xung đột bằng việc đưa ra phán quyết trọng tài buộc các bên tôn trọng và thực hiện.
Tranh chấp được giải quyết bằng Trọng tài nếu các bên có thoả thuận trọng tài. Thỏa thuận trọng tài có thể được lập trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp.
Nguyên tắc giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thương mại:
- Trọng tài viên phải tôn trọng thỏa thuận của các bên nếu thỏa thuận đó không vi phạm điều cấm và trái đạo đức xã hội.
- Trọng tài viên phải độc lập, khách quan, vô tư và tuân theo quy định của pháp luật.
- Các bên tranh chấp đều bình đẳng về quyền và nghĩa vụ. Hội đồng trọng tài có trách nhiệm tạo điều kiện để họ thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình.
- Giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài được tiến hành không công khai, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.
- Phán quyết trọng tài là chung thẩm.
Hiện nay, có hai hình thức trọng tài thương mại đó là trọng tài quy chế và trọng tài vụ việc. Căn cứ theo quy định tại Luật Trọng tài thương mại 2010 “Trọng tài quy chế là hình thức giải quyết tranh chấp tại một Trung tâm trọng tài theo quy định của Luật này và quy tắc tố tụng của Trung tâm trọng tài đó” còn “Trọng tài vụ việc là hình thức giải quyết tranh chấp theo quy định của Luật này và trình tự, thủ tục do các bên thỏa thuận.”
Theo đó, trọng tài vụ việc được thành lập khi phát sinh tranh chấp và giải thể sau khi vụ tranh chấp kết thúc, quy tắc tố tụng và lựa chọn Trọng tài viên do các bên tự thỏa thuận. Trọng tài vụ việc không có trụ sở thường trực, không có bộ máy điều hành và không có danh sách trọng tài viên cố định. Còn trọng tài quy chế (trọng tài thường trực) được tổ chức dưới hình thức các Trung tâm trọng tài, có tư cách pháp nhân, có con dấu và khoản riêng tồn tại độc lập với nhau. Mỗi Trung tâm trọng tài tự quyết định về lĩnh vực hoạt động và có quy tắc tố tụng riêng. Hoạt động xét xử của Trung tâm trọng tài được tiến hành bởi các trọng tài viên của trung tâm. Tùy thuộc vào nhu cầu của mình các bên có thể tự do lựa chọn hình thức trọng tài phù hợp.
Về giá trị của phán quyết trọng tài, phán quyết trọng tài là chung thẩm, điều này có nghĩa phán quyết trọng tài sẽ không thể bị kháng cáo, kháng nghị bởi bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào và có hiệu lực kể từ ngày ban hành. Tuy nhiên, nếu một bên có đủ căn cứ chứng minh phán quyết trọng tài thuộc một trong các trường hợp bị hủy theo quy định của pháp luật, thì có thể yêu cầu Tòa án hủy phán quyết đó.
Trên đây là tư vấn của Luật An Trí Việt về Các hình thức giải quyết tranh chấp về kinh doanh thương mại. Quý khách có nhu cầu tư vấn thêm về Các hình thức giải quyết tranh chấp về kinh doanh thương mại hoặc các vấn đề pháp lý có liên quan vui lòng liên hệ qua tổng đài 0913 169 599 / 0968 589 845 hoặc gửi thư đến hòm thư điện tử antrivietlaw@gmail.com để được hỗ trợ kịp thời và nhanh chóng nhất.
